Công chứng thỏa thuận tài sản riêng: Có bắt buộc hay không?
Công chứng thỏa thuận tài sản riêng là thủ tục giúp vợ chồng xác lập rõ quyền sở hữu tài sản trong thời kỳ hôn nhân. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn liệu việc công chứng có bắt buộc hay chỉ là hình thức khuyến khích. Cùng tìm hiểu chi tiết căn cứ pháp lý, trường hợp nào bắt buộc và ví dụ thực tế trong bài viết dưới đây.
>>> Xem thêm: Bạn đã biết cách chọn văn phòng công chứng chuyên nghiệp chưa? Tìm hiểu ngay!
1. Thỏa thuận tài sản riêng là gì?
Theo Điều 38 và Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, vợ chồng có quyền thỏa thuận về chế độ tài sản theo hai hình thức:
Thỏa thuận xác lập chế độ tài sản riêng thay vì chế độ tài sản chung theo luật định;
Thỏa thuận riêng lẻ đối với từng tài sản hình thành trong hôn nhân (như nhà, đất, tiền, ô tô…).
Đây là cơ sở để xác định tài sản đó không bị coi là tài sản chung của vợ chồng, giúp tránh tranh chấp khi ly hôn hoặc chuyển nhượng tài sản.
2. Có bắt buộc công chứng thỏa thuận tài sản riêng không?
2.1 Căn cứ pháp lý quy định công chứng
Theo khoản 1 Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
“Vợ chồng có quyền thỏa thuận xác lập chế độ tài sản theo thỏa thuận. Thỏa thuận này phải được lập thành văn bản và công chứng hoặc chứng thực.”
Như vậy, trong trường hợp thỏa thuận toàn bộ chế độ tài sản vợ chồng, công chứng là bắt buộc để đảm bảo hiệu lực pháp lý.
Đối với thỏa thuận riêng lẻ từng tài sản, như một người muốn xác lập một căn nhà là tài sản riêng, công chứng không bắt buộc theo Luật Hôn nhân và Gia đình, nhưng:
Nếu tài sản là nhà, đất, thì việc chuyển nhượng, tặng cho, phân chia vẫn phải công chứng theo quy định của pháp luật đất đai.
Để đăng ký tại cơ quan nhà nước (ví dụ khi làm sổ đỏ chỉ đứng tên một người), thường yêu cầu có văn bản công chứng chứng minh tài sản riêng.
👉 Như vậy, không bắt buộc về lý thuyết, nhưng thực tế muốn đăng ký quyền sở hữu riêng thì vẫn cần công chứng.
Khi mua bán, chuyển nhượng nhà đất, nếu có văn bản công chứng xác lập tài sản riêng, thủ tục nhanh gọn hơn và không cần chữ ký của vợ/chồng còn lại.
3.3 Minh bạch với bên thứ ba
Công chứng đảm bảo rằng bên thứ ba (ngân hàng, người mua tài sản, cơ quan nhà nước…) hiểu rõ quyền sở hữu của một bên vợ/chồng.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn từng bước công chứng di chúc đúng luật và tiết kiệm thời gian.
4. Thủ tục công chứng thỏa thuận tài sản riêng
4.1 Hồ sơ cần chuẩn bị
Văn bản thỏa thuận tài sản riêng (dự thảo hoặc soạn sẵn);
Giấy chứng nhận kết hôn;
Giấy tờ tùy thân của vợ và chồng;
Giấy tờ chứng minh nguồn gốc tài sản (sổ đỏ, hợp đồng tặng cho, văn bản thừa kế…).
4.2 Nơi thực hiện công chứng tài sản riêng
Thực hiện tại Văn phòng công chứng hoặc Phòng công chứng nhà nước theo nơi cư trú của vợ chồng.
4.3 Lệ phí
Tùy thuộc vào giá trị tài sản và quy định của từng địa phương, thường dao động từ 300.000 – 1.000.000 đồng/lần công chứng.
5. Ví dụ minh họa thực tế công chứng tài sản riêng
Anh T và chị H kết hôn năm 2019. Năm 2022, anh T được bố mẹ tặng cho một căn nhà và muốn đứng tên riêng. Để thực hiện điều này, hai vợ chồng đã đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ lập văn bản xác nhận tài sản riêng và ghi rõ căn nhà không phải là tài sản chung.
Năm 2024, anh T bán căn nhà cho người khác. Nhờ có văn bản công chứng, anh không cần chữ ký của vợ, giao dịch diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và không bị ngân hàng hay phòng công chứng yêu cầu thêm giấy tờ gì khác.
6. Kết luận: Công chứng thỏa thuận tài sản riêng có nên làm?
Việc công chứng thỏa thuận tài sản riêng tuy không phải lúc nào cũng bắt buộc, nhưng luôn cần thiết trong thực tế để bảo vệ quyền lợi pháp lý và hạn chế tranh chấp sau này. Đặc biệt, đối với tài sản có giá trị lớn như bất động sản, xe hơi, hoặc khi cần làm thủ tục tại cơ quan nhà nước, thì văn bản công chứng là không thể thiếu.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
