Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản của người mất năng lực hành vi dân sự

Trong thực tế, không ít trường hợp người thừa kế là người mất năng lực hành vi dân sự (ví dụ: người mắc bệnh tâm thần, người không thể tự nhận thức và làm chủ hành vi của mình). Khi đó, nhiều gia đình băn khoăn liệu công chứng văn bản từ chối nhận di sản người mất năng lực hành vi có được thực hiện hợp pháp không, và nếu có thì ai sẽ là người thay mặt họ thực hiện thủ tục công chứng? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật, điều kiện và quy trình công chứng trong trường hợp đặc biệt này.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng nào đáng tin cậy khi giải quyết tranh chấp tài sản vợ chồng sau ly hôn?

Người mất năng lực hành vi dân sự có được quyền từ chối nhận di sản không?

Theo Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015, người bị mất năng lực hành vi dân sự là người “do bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình”, và phải được Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

Do vậy, người này không có quyền tự mình xác lập, thay đổi hay chấm dứt giao dịch dân sự, bao gồm cả việc lập văn bản từ chối nhận di sản. Tuy nhiên, họ vẫn có thể được đại diện hợp pháp để thực hiện quyền này — đó chính là người giám hộ hợp pháp được Tòa án chỉ định.

Nói cách khác, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản người mất năng lực hành vi hoàn toàn có thể thực hiện được nếu có người giám hộ đại diện hợp pháp và đáp ứng đúng quy định về hồ sơ, thủ tục.

Ai là người có quyền thực hiện việc công chứng thay cho người mất năng lực hành vi?

Theo Điều 136 và Điều 142 Bộ luật Dân sự 2015, người đại diện hợp pháp cho người mất năng lực hành vi dân sự là người giám hộ. Người này có thể là:

• Cha, mẹ, con hoặc người thân thích do Tòa án chỉ định;

• Hoặc một tổ chức làm nhiệm vụ giám hộ (nếu Tòa án giao).

Người giám hộ có quyền đại diện để xác lập hoặc từ chối giao dịch dân sự liên quan đến người được giám hộ, bao gồm quyền từ chối nhận di sản. Tuy nhiên, hành vi này phải được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ và được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền (nếu có giá trị tài sản lớn).

>>> Xem thêm: Giao dịch thế chấp nhà ở vùng xa – Có được công chứng tại nhà không?

Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản của người mất năng lực hành vi dân sự

Để thực hiện công chứng văn bản từ chối nhận di sản người mất năng lực hành vi, người giám hộ cần tuân theo quy trình như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ công chứng

Hồ sơ gồm:

• Đơn yêu cầu công chứng (do người giám hộ ký);

• Giấy tờ chứng minh quan hệ giám hộ, bao gồm:

  • Quyết định của Tòa án tuyên bố người được giám hộ là người mất năng lực hành vi dân sự;

  • Quyết định cử hoặc công nhận người giám hộ hợp pháp;

• Giấy tờ nhân thân của người giám hộ (CMND/CCCD, hộ khẩu…);

• Giấy tờ về di sản (sổ đỏ, giấy đăng ký xe, sổ tiết kiệm…);

• Giấy chứng tử của người để lại di sản;

• Văn bản xác định hàng thừa kế (nếu có).

Bước 2: Nộp hồ sơ tại tổ chức hành nghề công chứng

Người giám hộ nộp hồ sơ tại phòng công chứng hoặc văn phòng công chứng tư nhân. Công chứng viên sẽ kiểm tra tư cách giám hộ và tính hợp lệ của các giấy tờ.

Bước 3: Lập và ký văn bản từ chối nhận di sản

Công chứng viên sẽ soạn thảo văn bản từ chối nhận di sản, trong đó ghi rõ:

• Người được đại diện là người mất năng lực hành vi dân sự (có nêu rõ căn cứ Tòa án);

• Người đại diện theo pháp luật (giám hộ) là người ký thay;

• Nội dung xác nhận từ chối nhận di sản hợp pháp.

Người giám hộ sẽ ký vào văn bản dưới sự chứng nhận của công chứng viên.

Bước 4: Công chứng viên xác nhận và hoàn tất thủ tục

Sau khi xác minh đầy đủ, công chứng viên sẽ chứng nhận văn bản và trả kết quả trong 1–2 ngày làm việc.

>>> Xem thêm: Tư vấn chọn dịch vụ sang tên sổ đỏ uy tín tại Hà Nội

Lưu ý quan trọng khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản của người mất năng lực hành vi

Khi thực hiện công chứng văn bản từ chối nhận di sản người mất năng lực hành vi, cần chú ý các điểm sau:

• Người giám hộ không được tự ý từ chối nhận di sản nếu việc đó gây thiệt hại cho người được giám hộ. Nếu giá trị di sản lớn, cần có ý kiến của cơ quan giám sát giám hộ hoặc Tòa án.

• Văn bản công chứng phải nêu rõ lý do từ chối nhận di sản, thể hiện tính tự nguyện, minh bạch.

• Trong trường hợp người mất năng lực hành vi hồi phục, việc từ chối di sản có thể bị xem xét lại nếu người đó yêu cầu.

• Nếu có nhiều người đồng thừa kế, việc một người (thông qua giám hộ) từ chối nhận di sản cần được thực hiện trước khi di sản được chia.

Hậu quả pháp lý của việc từ chối nhận di sản hợp pháp

Sau khi văn bản công chứng có hiệu lực:

• Người được giám hộ sẽ không còn quyền yêu cầu chia phần di sản đó;

• Phần di sản bị từ chối sẽ được chia lại cho các đồng thừa kế khác theo quy định tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015;

• Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được chứng nhận, không được rút lại nếu di sản đã chia xong, trừ khi có căn cứ pháp lý khác (như chứng minh bị ép buộc, lừa dối…).

Kết luận

Việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản người mất năng lực hành vi là một thủ tục pháp lý đặc biệt, cần có sự đại diện hợp pháp của người giám hộ và tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật dân sự và công chứng. Để tránh sai sót hoặc tranh chấp sau này, gia đình nên tham khảo ý kiến công chứng viên hoặc luật sư chuyên về thừa kế trước khi tiến hành.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hướng dẫn viết mẫu hợp đồng khi công chứng vay vốn thế chấp

>>> Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

>>> Công chứng là gì? Tất tần tật thông tin về công chứng mà bạn cần biết

>>> Phí công chứng tại nhà 0 đồng từ Văn phòng công chứng uy tín

>>> Văn phòng công chứng tư nhân là gì? Có gì khác công chứng nhà nước?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com