Tài sản bảo đảm không thuộc sở hữu bên thế chấp – Hệ quả pháp lý và cách xử lý
Trong nhiều giao dịch vay vốn, đặc biệt là tại ngân hàng hoặc giữa các cá nhân, có tình trạng bên vay sử dụng tài sản không thuộc sở hữu của mình để thế chấp nhằm bảo đảm khoản vay. Điều này tiềm ẩn rủi ro lớn cho bên nhận thế chấp nếu không xác minh kỹ. Vậy khi tài sản bảo đảm không thuộc sở hữu của bên thế chấp, hậu quả pháp lý ra sao? Có cách nào xử lý nếu phát hiện sai phạm?
Nghị định 21/2021/NĐ-CP hướng dẫn Bộ luật Dân sự về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ
Luật Công chứng 2014
Thế chấp tài sản không thuộc quyền sở hữu có hợp pháp?
Chỉ chủ sở hữu mới có quyền định đoạt tài sản
Theo Điều 317 BLDS 2015, bên thế chấp phải là chủ sở hữu hoặc người được ủy quyền hợp pháp. Nếu người thế chấp không có quyền sở hữu thì hợp đồng thế chấp sẽ bị vô hiệu toàn bộ theo Điều 123 BLDS (giao dịch dân sự vi phạm điều cấm của luật).
Rủi ro khi nhận tài sản thế chấp không hợp pháp
Hợp đồng thế chấp bị tuyên vô hiệu
Nếu phát hiện tài sản không thuộc sở hữu của bên thế chấp, Tòa án có thể tuyên hợp đồng vô hiệu và bên nhận thế chấp mất quyền xử lý tài sản để thu hồi nợ.
Không được đăng ký giao dịch bảo đảm
Theo Nghị định 21/2021/NĐ-CP, một trong các điều kiện đăng ký giao dịch bảo đảm là tài sản phải có đủ điều kiện pháp lý và bên bảo đảm có quyền định đoạt. Trường hợp tài sản không đủ điều kiện, cơ quan đăng ký sẽ từ chối.
📍 Ví dụ minh họa thực tế: Anh T vay 2 tỷ đồng từ một cá nhân và dùng căn nhà của bố mẹ (chưa sang tên) để thế chấp. Sau đó mất khả năng trả nợ. Khi bên cho vay khởi kiện yêu cầu phát mãi nhà, Tòa tuyên hợp đồng vô hiệu, vì tài sản không thuộc sở hữu hợp pháp của bên thế chấp.
Cách xử lý khi phát hiện tài sản không thuộc sở hữu bên thế chấp
Kiểm tra quyền sở hữu qua Văn phòng đăng ký đất đai
Trước khi nhận tài sản thế chấp (đặc biệt là bất động sản), cần:
Tra cứu thông tin sở hữu tại Sở TN&MT hoặc Văn phòng đăng ký đất đai
Kiểm tra tình trạng pháp lý sổ đỏ, lịch sử chuyển nhượng, tranh chấp
Khởi kiện đòi lại tài sản hoặc yêu cầu hoàn trả
Nếu đã ký hợp đồng thế chấp:
Có thể khởi kiện yêu cầu tuyên vô hiệu hợp đồng
Đòi lại khoản tiền đã cho vay nếu không thể xử lý tài sản bảo đảm
Truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có hành vi lừa đảo (Điều 174 BLHS 2015)
Lưu ý phòng tránh rủi ro
🔍 Luôn xác minh thông tin sở hữu tài sản trước khi nhận thế chấp 📑 Yêu cầu bên thế chấp cung cấp giấy tờ chứng minh quyền sở hữu 🖊️ Tư vấn công chứng, luật sư để kiểm tra tính hợp pháp của hợp đồng 📂 Đăng ký giao dịch bảo đảm tại cơ quan có thẩm quyền
>>> Xem thêm: Phí công chứng: Tại sao bạn nên chọn văn phòng công chứng có mức phí hợp lý và dịch vụ tốt?
Kết luận
Việc nhận tài sản thế chấp không thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bên thế chấp là hành vi cực kỳ rủi ro, có thể dẫn đến mất trắng nếu không thẩm định kỹ lưỡng. Người nhận thế chấp cần nắm rõ quy định pháp luật hiện hành và có biện pháp kiểm tra pháp lý đầy đủ để tránh các tranh chấp phát sinh về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
