Quy định pháp luật liên quan đến công chứng hợp đồng tín dụng

Trong hoạt động ngân hàng, hợp đồng tín dụng là cơ sở pháp lý quan trọng xác lập quan hệ vay – trả giữa tổ chức tín dụng và khách hàng. Để đảm bảo hiệu lực pháp lý, tránh tranh chấp và bảo vệ quyền lợi của các bên, việc công chứng hợp đồng tín dụng (HĐTD) được quy định rõ trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các quy định mới nhất năm 2025 liên quan đến vấn đề này.

>>> Xem thêm: Nơi khách hàng đặt niềm tin tuyệt đối – văn phòng công chứng.

1. Căn cứ pháp lý điều chỉnh việc công chứng hợp đồng tín dụng

Việc công chứng HĐTD được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật sau:

• Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2023) – quy định về thẩm quyền, trình tự và giá trị pháp lý của văn bản công chứng.

• Bộ luật Dân sự 2015 – điều chỉnh các nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng dân sự, trong đó có hợp đồng vay và hợp đồng tín dụng.

• Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024, có hiệu lực từ 01/01/2025) – quy định rõ về hợp đồng tín dụng, nghĩa vụ của ngân hàng và quyền của khách hàng vay.

• Nghị định 102/2017/NĐ-CP về đăng ký biện pháp bảo đảm – hướng dẫn việc đăng ký thế chấp khi hợp đồng tín dụng có tài sản bảo đảm.

Theo Điều 47 Luật Công chứng 2014, các hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản phải đăng ký quyền sở hữu (như nhà đất, xe ô tô, tàu thuyền…) thì phải được công chứng hoặc chứng thực để có giá trị pháp lý.

2. Khái niệm và ý nghĩa của công chứng hợp đồng tín dụng

Công chứng HĐTD là việc công chứng viên chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng tín dụng giữa ngân hàng và khách hàng.
Việc công chứng mang lại 3 ý nghĩa quan trọng:

• Bảo đảm hiệu lực pháp lý: Hợp đồng công chứng có giá trị chứng cứ, tránh tranh chấp về sau.

• Bảo vệ quyền lợi của các bên: Đặc biệt trong trường hợp có tài sản bảo đảm.

• Hỗ trợ quá trình đăng ký giao dịch bảo đảm: Là điều kiện để ngân hàng được xử lý tài sản thế chấp nếu khách hàng vi phạm nghĩa vụ.

>>> Xem thêm: Đừng để thủ tục phức tạp làm bạn mệt mỏi, hãy chọn Dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói.

3. Trình tự thực hiện công chứng hợp đồng tín dụng

Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, trình tự thực hiện gồm các bước:

1. Tiếp nhận hồ sơ công chứng, kiểm tra giấy tờ pháp lý của các bên.

2. Công chứng viên kiểm tra nội dung hợp đồng tín dụng do ngân hàng soạn sẵn, đảm bảo phù hợp pháp luật và tự nguyện của các bên.

3. Đọc lại hợp đồng cho các bên nghe, xác nhận ý chí tự nguyện và năng lực hành vi.

4. Ký, điểm chỉ và chứng nhận của công chứng viên, đóng dấu, lưu trữ hồ sơ.

Thời gian công chứng thường từ 1 đến 2 ngày làm việc nếu hồ sơ hợp lệ.

4. Trường hợp bắt buộc và không bắt buộc công chứng hợp đồng tín dụng

• Bắt buộc công chứng: Khi hợp đồng tín dụng có gắn với tài sản bảo đảm là bất động sản hoặc tài sản phải đăng ký quyền sở hữu. Ví dụ: thế chấp nhà đất, ô tô, tàu thuyền…

• Không bắt buộc công chứng: Đối với hợp đồng tín dụng không có tài sản thế chấp, hoặc chỉ vay tín chấp dựa trên uy tín, thu nhập của khách hàng. Tuy nhiên, các bên vẫn có thể yêu cầu công chứng để tăng tính pháp lý.

5. Ví dụ minh họa thực tế về công chứng hợp đồng tín dụng

Công ty TNHH H thương mại A ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng X để vay 5 tỷ đồng nhằm mở rộng hoạt động kinh doanh. Tài sản thế chấp là nhà xưởng tại Quận 9, TP.HCM.
Ngân hàng X yêu cầu công ty A thực hiện công chứng hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp tại Văn phòng công chứng. Sau khi công chứng viên kiểm tra tính pháp lý của hồ sơ, xác minh tài sản không tranh chấp, hai bên ký kết hợp đồng và được chứng nhận hợp pháp. Nhờ đó, ngân hàng có cơ sở đăng ký giao dịch bảo đảm và giải ngân khoản vay đúng hạn.

>>> Xem thêm: Những trường hợp nào phải đóng Phí công chứng?

6. Lưu ý khi thực hiện công chứng hợp đồng tín dụng

• Kiểm tra kỹ thông tin pháp nhân, cá nhân, tài sản thế chấp trước khi ký.

• Đọc kỹ điều khoản về lãi suất, thời hạn vay, phạt chậm trả trong hợp đồng tín dụng.

• Chỉ công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng có thẩm quyền nơi có tài sản thế chấp.

• Lưu giữ ít nhất một bản hợp đồng công chứng để làm căn cứ pháp lý khi xảy ra tranh chấp.

Kết luận

Thực hiện đúng quy định về công chứng HĐTD không chỉ giúp hợp đồng có giá trị pháp lý vững chắc mà còn giảm thiểu rủi ro cho cả người vay và ngân hàng. Trong năm 2025, khi Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi chính thức có hiệu lực, các quy định về bảo đảm an toàn pháp lý trong hoạt động tín dụng sẽ được siết chặt hơn, do đó các bên cần cập nhật kịp thời để tuân thủ đúng pháp luật.