Mục đích giao dịch trái luật: Công chứng viên phải từ chối

Trong hoạt động công chứng, không phải mọi hợp đồng, giao dịch hợp pháp về hình thức đều đủ điều kiện để được công chứng. Một trong những căn cứ quan trọng buộc công chứng viên phải từ chối công chứng là khi mục đích giao dịch trái pháp luật, dù nội dung thể hiện trên văn bản có vẻ phù hợp quy định. Việc công chứng trong những trường hợp này có thể gián tiếp hợp thức hóa hành vi vi phạm pháp luật và gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Bài viết phân tích rõ cơ sở pháp lý, cách nhận diện và trách nhiệm của công chứng viên khi từ chối công chứng vì mục đích giao dịch trái pháp luật.

>>> Xem thêm: Bạn có đang bị tính phí sai tại văn phòng công chứng mà không biết?

1. Mục đích giao dịch và vai trò trong hiệu lực của hợp đồng

Trong giao dịch dân sự, mục đích của giao dịch phản ánh lợi ích mà các bên hướng tới khi xác lập hợp đồng.

Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi “mục đích và nội dung của giao dịch không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội”.

Như vậy, dù các bên có năng lực hành vi, tự nguyện và hình thức phù hợp, nhưng nếu mục đích giao dịch trái pháp luật thì giao dịch vẫn không có hiệu lực.

2. Thế nào là mục đích giao dịch trái pháp luật?

Mục đích giao dịch trái pháp luật là trường hợp các bên xác lập giao dịch nhằm đạt được kết quả:

• Vi phạm điều cấm của luật;

• Trốn tránh nghĩa vụ pháp lý;

• Xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.

Điểm đặc thù của trường hợp này là:

• Mục đích thật sự có thể không được thể hiện trực tiếp trong hợp đồng;

• Chỉ được nhận diện thông qua bối cảnh, hành vi và thỏa thuận thực tế của các bên.

3. Các trường hợp mục đích giao dịch trái pháp luật thường gặp trong công chứng

Trong thực tiễn công chứng, các trường hợp mục đích giao dịch trái pháp luật thường xuất hiện dưới các dạng sau:

• Công chứng hợp đồng chuyển nhượng để trốn thuế;

• Lập hợp đồng giả tạo nhằm che giấu giao dịch khác;

• Chuyển dịch tài sản để né tránh thi hành án;

• Tặng cho tài sản để trốn tránh nghĩa vụ trả nợ;

• Công chứng hợp đồng nhằm hợp thức hóa tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp.

Dù hình thức hợp đồng có vẻ hợp lệ, nhưng mục đích thực sự lại vi phạm pháp luật.

>>> Xem thêm: Tại sao nên chọn dịch vụ sang tên sổ đỏ tại Hà Nội thay vì tự nộp hồ sơ?

4. Căn cứ pháp lý để từ chối công chứng khi mục đích giao dịch trái pháp luật

Công chứng viên có quyền và nghĩa vụ từ chối công chứng khi phát hiện mục đích giao dịch trái pháp luật.

Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.

Bên cạnh đó, “Điều 7 Luật Công chứng 2014” yêu cầu công chứng viên hành nghề trung thực, khách quan, tuân thủ pháp luật, không tiếp tay cho hành vi vi phạm.

Như vậy, mục đích giao dịch trái pháp luật là căn cứ trực tiếp và hợp pháp để từ chối công chứng.

5. Trách nhiệm của công chứng viên trong việc kiểm tra mục đích giao dịch

Công chứng viên không chỉ kiểm tra hình thức mà còn phải đánh giá bản chất và mục đích của giao dịch.

Theo “Điều 40 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra nội dung hợp đồng, giải thích quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý cho các bên.

Nếu có dấu hiệu cho thấy mục đích giao dịch trái pháp luật, công chứng viên:

• Phải yêu cầu làm rõ;

• Có thể yêu cầu bổ sung tài liệu, chứng cứ;

• Và buộc phải từ chối công chứng nếu nghi ngờ không được loại trừ.

>>> Xem thêm: Công chứng ngoài giờ hành chính giải quyết hợp đồng ủy quyền nhanh gọn

6. Hệ quả pháp lý nếu vẫn công chứng giao dịch có mục đích trái pháp luật

Nếu công chứng viên vẫn thực hiện công chứng khi mục đích giao dịch trái pháp luật, có thể phát sinh các hệ quả:

• Giao dịch bị Tòa án tuyên vô hiệu;

• Văn bản công chứng bị hủy theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”;

• Công chứng viên phải bồi thường thiệt hại nếu có lỗi theo “Điều 38 Luật Công chứng 2014”;

• Phát sinh trách nhiệm kỷ luật hoặc trách nhiệm khác theo quy định.

Do đó, việc từ chối công chứng không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý.

7. Phân biệt mục đích giao dịch trái pháp luật và nội dung giao dịch trái pháp luật

Trong thực tiễn, cần phân biệt:

• Nội dung giao dịch trái pháp luật: vi phạm thể hiện rõ trong điều khoản hợp đồng;

• Mục đích giao dịch trái pháp luật: vi phạm nằm ở ý chí và kết quả mà các bên hướng tới.

Việc nhận diện đúng giúp công chứng viên áp dụng chính xác căn cứ từ chối công chứng.

Kết luận

Từ chối công chứng khi mục đích giao dịch trái pháp luật là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm tính minh bạch và thượng tôn pháp luật trong hoạt động công chứng. Khi mục đích giao dịch trái pháp luật bị phát hiện, việc công chứng không chỉ làm mất giá trị phòng ngừa tranh chấp của văn bản mà còn tiềm ẩn trách nhiệm pháp lý cho công chứng viên. Sự thận trọng và tuân thủ pháp luật trong việc đánh giá mục đích giao dịch chính là nền tảng bảo vệ uy tín của nghề công chứng và quyền lợi hợp pháp của các bên.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thủ tục nhanh gọn để công chứng hợp đồng vay tiền ngân hàng

>>> Thủ tục chuyển khoản thừa kế: Khi người thụ hưởng không muốn rút tiền mặt

>>> Những thay đổi pháp lý mới ảnh hưởng đến dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu

>>> Có thể làm thủ tục đăng ký kết hôn tại Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài không?

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội phục vụ công chứng gấp, lấy ngay trong ngày

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com