Hợp đồng giả tạo: Vì sao công chứng viên phải từ chối?

Hoạt động công chứng không chỉ nhằm xác nhận hình thức giao dịch mà còn có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa rủi ro pháp lý. Trong thực tiễn, nhiều bên yêu cầu công chứng hợp đồng nhưng mục đích thực sự là che giấu một giao dịch khác, tạo ra hợp đồng giả tạo công chứng. Nếu vẫn thực hiện công chứng, giao dịch này tiềm ẩn nguy cơ vô hiệu và phát sinh tranh chấp nghiêm trọng. Vì vậy, việc từ chối công chứng hợp đồng giả tạo là trách nhiệm pháp lý và đạo đức nghề nghiệp của công chứng viên.

>>> Xem thêm: Những “cái bẫy” thường gặp khi công chứng giấy tờ tại văn phòng công chứng

1. Hợp đồng giả tạo trong hoạt động công chứng là gì?

Hợp đồng giả tạo là hợp đồng được xác lập không phản ánh đúng ý chí thực sự của các bên.

Theo “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự giả tạo là giao dịch được xác lập nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác hoặc nhằm trốn tránh nghĩa vụ đối với người thứ ba.

Đối với hợp đồng giả tạo công chứng, các bên thường:

• Thể hiện một giao dịch trên văn bản;

• Nhưng thực chất lại thực hiện một giao dịch khác không được ghi nhận.

Công chứng trong trường hợp này chỉ mang tính hình thức, không bảo đảm giá trị pháp lý thực chất.

2. Nghĩa vụ của công chứng viên khi phát hiện dấu hiệu hợp đồng giả tạo

Công chứng viên có nghĩa vụ kiểm tra, đánh giá ý chí và mục đích giao kết của các bên.

Theo “Điều 7 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên phải tuân thủ pháp luật, trung thực, khách quan và chịu trách nhiệm về văn bản công chứng của mình. Đồng thời, “Điều 40 Luật Công chứng 2014” yêu cầu công chứng viên kiểm tra nội dung hợp đồng, làm rõ ý chí tự nguyện và mục đích giao dịch.

Khi có căn cứ cho thấy hợp đồng được lập nhằm che giấu giao dịch khác, công chứng viên không được tiếp tục công chứng.

3. Căn cứ pháp lý để từ chối công chứng hợp đồng giả tạo

Việc từ chối công chứng hợp đồng giả tạo công chứng có cơ sở pháp lý rõ ràng, bao gồm:

• “Điều 44 Luật Công chứng 2014” quy định công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật;

• “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015” quy định giao dịch giả tạo là giao dịch vô hiệu;

• “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015” về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.

Như vậy, hợp đồng giả tạo không đáp ứng điều kiện về mục đích và ý chí, nên không đủ điều kiện để được công chứng.

4. Dấu hiệu thực tiễn để nhận diện hợp đồng giả tạo công chứng

Trong thực tiễn hành nghề, công chứng viên thường căn cứ vào các dấu hiệu sau để nhận diện hợp đồng giả tạo công chứng:

• Giá trị hợp đồng không phù hợp thực tế;

• Không có thỏa thuận hoặc chứng từ thanh toán;

• Các bên thừa nhận tồn tại thỏa thuận khác ngoài hợp đồng;

• Mục đích giao dịch không rõ ràng hoặc mâu thuẫn;

• Hợp đồng được lập nhằm né tránh thuế, thi hành án.

Những dấu hiệu này buộc công chứng viên phải thận trọng và có quyền từ chối công chứng.

>>> Xem thêm: Những sai lầm người mua nhà thường gặp khi không dùng dịch vụ sang tên sổ đỏ

5. Trình tự xử lý khi công chứng viên từ chối công chứng hợp đồng giả tạo

Khi từ chối công chứng, công chứng viên cần:

• Giải thích rõ lý do từ chối cho người yêu cầu;

• Ghi nhận việc từ chối theo đúng trình tự nghiệp vụ;

• Hướng dẫn các bên xác lập đúng bản chất giao dịch nếu có nhu cầu hợp pháp.

Việc từ chối công chứng trong trường hợp này không phải là xâm phạm quyền tự do giao kết, mà là biện pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý.

6. Hệ quả pháp lý nếu vẫn công chứng hợp đồng giả tạo

Nếu công chứng viên vẫn thực hiện công chứng hợp đồng giả tạo công chứng, có thể phát sinh các hệ quả:

• Hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu;

• Văn bản công chứng bị hủy theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”;

• Công chứng viên có thể phải bồi thường thiệt hại nếu có lỗi theo “Điều 38 Luật Công chứng 2014”;

• Ảnh hưởng uy tín nghề nghiệp và trách nhiệm hành nghề.

Do đó, việc từ chối công chứng là lựa chọn an toàn và đúng pháp luật.

>>> Xem thêm: Chi phí dịch thuật công chứng hiện nay là bao nhiêu?

7. Ý nghĩa của việc từ chối công chứng hợp đồng giả tạo

Việc từ chối công chứng hợp đồng giả tạo công chứng có ý nghĩa:

• Bảo đảm tính trung thực của hoạt động công chứng;

• Phòng ngừa tranh chấp và rủi ro pháp lý;

• Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba và lợi ích công cộng;

• Nâng cao vai trò “gác cổng pháp lý” của công chứng viên.

Đây là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh giao dịch dân sự ngày càng phức tạp.

Kết luận

Từ chối công chứng hợp đồng giả tạo để che giấu giao dịch khác không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công chứng viên. Khi hợp đồng giả tạo công chứng được phát hiện, việc dừng lại đúng lúc sẽ giúp ngăn chặn hậu quả pháp lý nghiêm trọng cho các bên và cho chính hoạt động công chứng. Sự thận trọng và tuân thủ pháp luật trong từng giao dịch chính là nền tảng bảo đảm giá trị và uy tín của công chứng trong đời sống pháp lý hiện nay.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thủ tục nhanh gọn để công chứng hợp đồng vay tiền ngân hàng

>>> Thủ tục chuyển khoản thừa kế: Khi người thụ hưởng không muốn rút tiền mặt

>>> Những thay đổi pháp lý mới ảnh hưởng đến dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu

>>> Có thể làm thủ tục đăng ký kết hôn tại Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài không?

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội phục vụ công chứng gấp, lấy ngay trong ngày

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com