Bị kiện vì lãi suất cao – Hợp đồng vay tiền có vô hiệu không?
Vay tiền giữa cá nhân với nhau là giao dịch phổ biến trong đời sống. Tuy nhiên, không ít trường hợp bên cho vay áp dụng mức lãi suất vượt quy định pháp luật, dẫn đến bị bên vay khởi kiện, yêu cầu tuyên vô hiệu hợp đồng vay. Vậy trong trường hợp nào hợp đồng vay sẽ bị tuyên vô hiệu vì lãi suất cao? Có phải toàn bộ hợp đồng đều vô hiệu hay chỉ một phần? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ căn cứ pháp lý và cách xử lý khi rơi vào tình huống này.
1. Hợp đồng vay tiền và giới hạn lãi suất theo luật
1.1 Khái niệm hợp đồng vay
Theo Điều 463 Bộ luật dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tiền cho bên vay, và bên vay có nghĩa vụ hoàn trả số tiền đã vay, có thể kèm theo lãi suất.
1.2 Lãi suất tối đa được phép
Căn cứ Điều 468 Bộ luật dân sự 2015:
Trường hợp có thỏa thuận về lãi, thì lãi suất không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.
Nếu các bên thỏa thuận lãi suất cao hơn mức 20%/năm (tương đương 1,66%/tháng), thì phần vượt sẽ bị coi là vô hiệu.
2. Khi nào bị tuyên vô hiệu hợp đồng vay?
2.1 Vô hiệu toàn phần hay vô hiệu một phần?
Điều 131 Bộ luật dân sự 2015 quy định: nếu một phần của hợp đồng vô hiệu nhưng không ảnh hưởng đến phần còn lại thì chỉ phần đó bị vô hiệu.
Áp dụng với hợp đồng vay, nếu chỉ điều khoản về lãi suất vượt mức, thì chỉ phần lãi suất bị vô hiệu; phần nghĩa vụ trả nợ gốc vẫn có hiệu lực.
Nếu bên cho vay áp dụng lãi suất vượt mức 20%/năm, bên vay có quyền khởi kiện yêu cầu tòa án tuyên vô hiệu phần lãi suất và điều chỉnh lại nghĩa vụ thanh toán.
Ngoài ra, nếu lãi suất quá cao đến mức cấu thành hành vi cho vay nặng lãi theo Điều 201 Bộ luật hình sự, người cho vay còn có thể bị xử lý hình sự.
Trường hợp 1: Anh Q cho anh T vay 200 triệu đồng, thỏa thuận lãi suất 5%/tháng (tức 60%/năm). Sau 6 tháng, anh T không trả, anh Q khởi kiện. Tòa án xác định lãi suất vượt quá quy định, tuyên vô hiệu phần lãi, chỉ buộc anh T trả gốc 200 triệu đồng và lãi theo mức 20%/năm nếu có chứng cứ.
Trường hợp 2: Bà H lập hợp đồng vay có công chứng với chị K, thỏa thuận lãi suất 18%/năm. Sau đó xảy ra tranh chấp, tòa án công nhận hợp đồng hợp pháp vì lãi suất không vượt giới hạn. Bà H được bảo vệ quyền lợi đầy đủ nhờ hợp đồng hợp lệ và có công chứng.
– Bên vay vẫn phải trả lại tiền gốc đã vay – Phần lãi vượt quá mức 20%/năm bị vô hiệu, không phải trả – Nếu đã trả phần lãi vượt quá, có quyền yêu cầu hoàn lại – Nếu vi phạm nghiêm trọng, người cho vay có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự
5. Cách lập hợp đồng vay hợp pháp và an toàn để tránh vô hiệu hợp đồng vay
5.1 Ghi rõ mức lãi suất
Lãi suất không vượt quá 20%/năm. Nếu không ghi rõ, sẽ mặc định là không lãi. Cần quy định cụ thể lãi tính theo tháng, theo ngày, và cách tính.
>>> Xem thêm: Những trường hợp nào phải bắt buộc công chứng tại văn phòng công chứng?
5.2 Có thể công chứng để tăng giá trị pháp lý để tránh vô hiệu hợp đồng vay
Công chứng hợp đồng vay không bắt buộc, nhưng sẽ giúp giảm tranh chấp, làm căn cứ khởi kiện và yêu cầu thi hành án nếu bên vay vi phạm.
5.3 Lưu giữ chứng cứ giao dịch
Nên có chứng từ chuyển khoản, giấy tờ viết tay, tin nhắn xác nhận, hoặc người làm chứng để hỗ trợ khi tranh chấp xảy ra.
Kết luận
Một trong những nguyên nhân khiến tòa án tuyên vô hiệu hợp đồng vay là việc áp dụng lãi suất vượt quá quy định pháp luật. Để bảo vệ quyền lợi của mình, bên cho vay cần nắm rõ giới hạn lãi suất theo Bộ luật dân sự, lập hợp đồng vay rõ ràng và đúng luật. Việc công chứng, lưu giữ chứng cứ và hành xử minh bạch là cách an toàn nhất để tránh rơi vào tranh chấp không đáng có.
Nếu bạn cần hỗ trợ soạn thảo, kiểm tra hoặc công chứng hợp đồng vay tiền, hãy liên hệ Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được tư vấn và hỗ trợ đúng pháp luật, nhanh chóng và tận tâm.
>>> Xem thêm: Có thể ủy quyền người khác đi làm thủ tục công chứng thay không?
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
