Thừa kế theo pháp luật: Hướng dẫn chi tiết

Thừa kế theo pháp luật là cơ chế phân chia di sản khi người mất không để lại di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu. Trong các trường hợp này, việc xác định người được hưởng tài sản dựa trên quy định cụ thể của Bộ luật Dân sự. Vậy ai được ưu tiên trong hàng thừa kế? Cách xác định phần tài sản như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cách chia tài sản theo quy định hiện hành.

>>> Xem thêm: Đừng để tài sản bị đóng băng chỉ vì chậm Công chứng văn bản thừa kế!

1. Thừa kế theo pháp luật là gì?

Theo Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật là việc phân chia di sản của người đã mất cho các đối tượng theo quy định của pháp luật, trong trường hợp:

Người chết không để lại di chúc
Di chúc bị tuyên bố vô hiệu
Người được chỉ định trong di chúc không còn hoặc từ chối nhận di sản
Phần di sản không được định đoạt trong di chúc

2. Hàng thừa kế theo pháp luật được quy định ra sao?

2.1. Hàng thừa kế thứ nhất

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm:

Vợ hoặc chồng của người chết
Cha mẹ ruột (hoặc cha mẹ nuôi hợp pháp)
Con ruột (bao gồm cả con nuôi hợp pháp)

Những người trong cùng một hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau.

>>> Xem thêm: Thời gian xử lý hồ sơ tại văn phòng công chứng là bao lâu?

2.2. Hàng thừa kế thứ hai

Gồm ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột (con của anh/chị/em ruột đã mất).

2.3. Hàng thừa kế thứ ba

Gồm cụ nội, cụ ngoại, cô/dì, chú/bác, cậu ruột và cháu của họ…

Lưu ý: Chỉ khi không còn ai ở hàng thừa kế thứ nhất mới xét đến hàng thứ hai và tương tự như vậy cho các hàng kế tiếp.

3. Nguyên tắc chia tài sản theo thừa kế pháp luật

Người cùng hàng thừa kế được chia phần bằng nhau
Nếu người thừa kế đã chết thì con của họ (người thừa kế thế vị) được nhận phần mà người đó lẽ ra được hưởng
Người bị tước quyền thừa kế theo Điều 621 Bộ luật Dân sự không được chia di sản

>>> Xem thêm: Mẹ kế có được chia tài sản không? Câu trả lời về người hưởng thừa kế.

4. Ví dụ minh họa thực tế

Trường hợp 1: Thừa kế theo pháp luật không có tranh chấp

Xem thêm: Công chứng là gì? Phân biệt công chứng và chứng thực?

Ông Nam qua đời, không để lại di chúc. Vợ ông là bà Hoa, cùng hai người con là anh Minh và chị Lan làm thủ tục khai nhận di sản. Trong trường hợp này, bà Hoa, anh Minh và chị Lan cùng thuộc hàng thừa kế thứ nhất và được chia đều phần tài sản của ông Nam.

Trường hợp 2: Có thừa kế thế vị

Ông B mất, không để lại di chúc. Con trai ông là anh Hùng đã mất trước đó, nhưng anh Hùng có hai người con. Khi chia di sản, hai cháu nội của ông B sẽ được hưởng phần di sản mà anh Hùng lẽ ra được nhận nếu còn sống.

Trường hợp 3: Vắng mặt người hàng thừa kế thứ nhất

Cô D mất, không có chồng con và cha mẹ cũng đã mất. Khi đó, anh trai và em gái ruột của cô D sẽ được chia di sản vì thuộc hàng thừa kế thứ hai.

5. Các trường hợp người không được nhận thừa kế theo pháp luật

Điều 621 Bộ luật Dân sự quy định một số đối tượng không được hưởng thừa kế, gồm:

Người bị kết án cố ý xâm hại tính mạng người để lại di sản
Người cố tình cản trở việc lập di chúc
Người bị tòa tuyên bố không có quyền hưởng thừa kế

Tuy nhiên, nếu người để lại di sản vẫn chỉ định họ là người thừa kế trong di chúc thì họ vẫn được chia, trừ khi pháp luật có quy định khác.

>>> Xem thêm: Nghĩa vụ tài chính của việc sang tên sổ đỏ khi nhận thừa kế.

6. Căn cứ pháp lý

Bộ luật Dân sự 2015
- Điều 649 – 656: Quy định chung về thừa kế theo pháp luật
- Điều 621: Các trường hợp bị tước quyền thừa kế
- Điều 644: Người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Xác định mối quan hệ nhân thân như con nuôi, vợ/chồng hợp pháp

7. Lưu ý khi chia tài sản theo thừa kế pháp luật

Cần xác minh rõ mối quan hệ nhân thân (có giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, quyết định nhận con nuôi…)
Trong trường hợp có nhiều người đồng thừa kế, nên lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản để công chứng
Nếu có tranh chấp, nên ưu tiên hòa giải, nếu không thành thì nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền

>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ bao gồm những công việc gì theo quy định pháp luật?

Kết luận

Thừa kế theo pháp luật là phương án chia di sản khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ. Việc xác định đúng hàng thừa kế, người hưởng thừa kế và nguyên tắc phân chia là điều kiện quan trọng giúp tránh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Xem thêm: Top 5 sàn giao dịch bất động sản nổi tiếng nhất Hà Nội

Nếu bạn đang có vướng mắc về thủ tục chia di sản, tranh chấp thừa kế hay cần hỗ trợ lập văn bản khai nhận di sản đúng quy định, hãy liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được hỗ trợ nhanh chóng, chính xác và tận tình.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.